TY - JOUR ID - 161067 TI - مروری نوین بر فناوری ریزآرایه: مبانی تئوریک، ساختار داده خام، تحلیل‌های آماری و تفسیر نتایج JO - اصلاح و به‌نژادی دام JA - BILJ LA - fa SN - 2645-534X AU - جوانمرد, آرش AU - حسن پور, کریم AU - اختیاری, محمد سلیمان AU - صدر, آیه سادات AU - رودباری, زهرا AU - مطیع نوپرور, پویا AU - غفوری, فرزاد AD - استادیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران AD - دانش آموخته کارشناسی ارشد، بیوشیمی بالینی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران AD - استادیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام، پژوهشکده آبزی پروری آب‌های جنوب کشور، مؤسسۀ تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش AD - استادیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران AD - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران AD - دانشجوی دکتری تخصصی ژنتیک و اصلاح نژاد دام و طیور، گروه مهندسی علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 2 IS - 3 SP - 5 EP - 30 KW - پیش پردازش داده‌ها KW - تحلیل آماری KW - ترانسکریپتوم KW - ریزآرایه و نرمال‌سازی داده‌ها DO - 10.22034/bilj.2022.351401.1024 N2 - دستیابی به فناوری‌هایی که بتواند رفتارهای ژن‌ها در سطح رونوشت سلولی و اثر متقابل بین آن‌ها را به تصویر بکشد، مطلوبیت ویژه‌ای دارد. در همین راستا، فناوری ریزآرایه، بر مبنای کشفیات سابق واکنش پلی مراز کمی سازی شده (qPCR) و فناوری هیبریداسیون ساترن بلاتینگ می‌باشد که از همان قوانین امّا، در مقیاس بزرگ‌تر برای اندازه‌گیری میزان بیان چندین هزار ژن استفاده می‌کند. پیش آگاهی از جزئیات، معماری ریزآرایه و پشت صحنه مورد استفاده برای این تکنیک بر روی تجزیه و تحلیل داده‌های خام تأثیر مستقیم دارد. روش‌های پیش‌پردازش داده‌ها و آزمون‌های نرمال‌سازی آن‌ها، استفاده از روش تجزیه مؤلفه‌های اصلی، رسم نمودار حرارتی، خوشه بندی و رسم دندروگرام تست همبستگی داده و روش پیشرفته TSN از جمله روش‌های پیشرو هستند. همچنین، چالش مقایسه میانگین چندگانه، وجود خطای نوع یک و مفهوم شاخص چند برابر شدن( Fold change ) نیز به طور اجمالی مورد بحث قرار می‌گیرد. در مطالعۀ مروری حاضر، سعی شده است که مبانی تئوریک، ساختار داده‌های خام، تحلیل‌های آماری و تفسیر نتایج فناوری ریزآرایه مورد بحث قرار گیرد و به طور مستقل قادر باشد مسیر داده تا تفسیر و همچنین چالش‌های موجود را با اطلاعاتی که داده می‌شود به خوبی پشت سر قرار دهد. UR - https://bilj.asnrukh.ac.ir/article_161067.html L1 - https://bilj.asnrukh.ac.ir/article_161067_7a87cdb7e567cfb616d4fca2a4d951f6.pdf ER -